संख्या व संख्याचे मुलभूत प्रकार sankhyache mulbhut prakar
संख्याचे मुलभूत प्रकार खालीलप्रमाणे
मित्रांनो आज आपण पाहणार आहोत संख्येचे मूलभूत प्रकार व त्यांची वैशिष्ट्ये उदहरणासहित
1) नैसर्गिक संख्या (मोज संख्या) :-
निसर्गातील वस्तू ,पदार्थ, इ. मोजण्यासाठी वापरात येणाऱ्या संख्या. यातील कोणतीही बाब मोजतांना ही एकापासून सुरवात होते, यात पाव, अर्धा, पाऊण नसतो, म्हणून लहानात लहान संख्या 1 व मोठ्यात मोठी संख्या सांगता येणार नाही.
2) पूर्ण संख्याः-
नैसर्गिक संख्याचा वापर
करत असतांना ० चा अभाव होता, त्यामुळे ० चा समावेश असणाऱ्या संख्या संचाला पूर्ण संरख्या असे संबोधतात. म्हणून लहानात लहान संख्या ० व मोठ्यात मोठी संख्या सांगता येणार नाही. यामध्ये फक्त ० व धन संख्यांचा समावेश असतो.
३) पूर्णांक संख्याः-
० ते अनंत या संख्यास सोबत ऋण संख्याचा समावेश असणाऱ्या संरख्या संच म्हणजे पूर्णांक संख्या . यामध्ये …-2,-1,0,1,2…. 2,-1,0,1,2…. म्हणून लहानात लहान संख्या व मोठ्यात मोठी संख्या दोन्हीही येणार नाही.
4) परिमेय संख्याः-
यामध्ये ज्या संख्यांच्या छेदस्थानी 0 व्यतिरिक्त असणाऱ्या सर्व संख्या -2,-3/2,-1,-1/2,0,1/2,1,3/2,2
एखादा पूर्णांक अ आणि एखादा शून्येतर पूर्णांक ब यांच्यातल्या अ/ब अशा गुणोत्तराच्या स्वरूपात लिहिल्या जाणाऱ्या संख्यांना उद्देशून वापरली जाणारी संज्ञा होय. परिमेय संख्यांच्या या गुणोत्तर स्वरूपातील विशेष बाब ही, की त्याच्या छेदातील ब हा पूर्णांक कदापि शून्य नसतो. अर्थात ब पूर्णांकाचे मूल्य १ असू शकते; शून्यास कोणत्याही पूर्ण संरख्येने भागले असता उत्तर शून्यच येते; त्यामुळे शून्यासही परिमेय संरव्यांत गणले जाते.
5) अपरिमेय संख्याः-
ज्या संख्या भौमितिक प्रतलावर अचूक मांडता येत नाहीत, त्यांना अपरिमेय संख्या म्हणतात. या संख्या अंश भागिले छेद अशा लिहिता येत नाहीत, किंवा दशांश पद्धतीत लिहिल्या असता त्यांतील आकड्यांचा क्रम कोणताही नियम पाळत नाही.
उदाः ॥,२,३ वगैरे.
π = ३.१४१५६ २६५३५ ८६७६३ २३८४६ २६४३३ ८३२७६ ५०२८८ ४१६७१ ६६३६६ ३७५१० ५८२०६ ७४६४४ ५६२३०
6) वास्तव संख्याः-
परिमेय व अपरिमेय संख्यांच्या एकत्रित संचास वास्तव संख्या म्हणतात .सम, विषम, मूळ, सयुंक्त, त्रिकोणी, चौकोनी यासाररवे विविध संरख्याच्या विशिष्ट गुणधर्मावरून वर्गीकरण केले जाते. सम, विषम, मूळ, सयुंक्त, त्रिकोणी, चौकोनी यासारखे फक्त नैसर्गिक संख्याचे वर्गीकरण असते.